ලංකාවේ අන්තිම රජ්ජුරුවන්ට අන්තිමට මොකද වුණේ ? - ඉතිහාසයේ අප්‍රකට කතා 09

 ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා

මුලින්ම කියන්න ඕනේ මීට කලින් මම ලියපු ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා පාවා දුන් අයට සාපයක් වැදුණාද කියන සටහනත්, රජතුමාට දඩ ගැසූ උඩරට රාජ සභාව කියන සටහනත් මේ කතාවත් එක්ක සෘජුවම නැතත් වක්‍රව සම්බන්ධයක් තියෙන නිසා ඒ කතා දෙක කියවන්න බැරිවුනා නම් කියවලා එන්න කියන එක. ඒකෙන් වඩාත් හොඳින් මේ කතාව ග්‍රහණය කරගන්න පුලුවන් වේවි

ලංකාවේ රාජාවලියේ අන්තිම රජතුමා එහෙමත් නැත්නම් කන්ද උඩරට තිබුණු ලංකාවේ අන්තිම රාජධානියේ අන්තිම රජතුමා වුණේ නායක්කර් වංශික ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා. රජතුමාගේ පසුබිම සම්බන්ධව කෙටියෙන් කතා කළොත් රජතුමාගේ මුල් නම වුණේ කන්නසාමි. මේ කුමාරයාගේ මව රාජාධිරාජසිංහ රජතුමාගේ නායක්කර් බිසවකගේ සහෝදරියක් වුණු සිරියම්මාලු. පියා වුණේ රජ වාසළ දූතයෙක් විදිහට සේවයේ නියැලුණු වෙන්කඩ පෙරුමාල් ස්වාමි. 

කෙසේ නමුත් තමන්ගේ ස්වාමියා මිය ගියාට පස්සේ කන්නසාමිගේ මව රාජාධි රාජසිංහ රජු සමඟත් ඒ වගේම රජතුමාගේ පල්ලේ ගම්පහ අදිකාරම් හෙවත් පළමුවෙනි අදිකාරම්වරයා වුණු පිළිමතලාවේ සමඟත් අනියම් සබඳතාවක් පැවැත්වූ බවයි කියවෙන්නේ. මේ සම්බන්ධයෙන් උපන් දරුවා වුණේ කන්නසාමි.

 පිළිමතලාවේ අදිකාරම්

රාජාධිරාජසිංහ රජතුමා මේ දරුවා තමන්ගේ බව සිතුවත් සැබවින්ම මේ දරුවාගේ පියා වුණේ පිළිමතලාවේ අදිකාරම් බවයි කියවෙන්නේ. කෙසේ නමුත් පසුව සිදුවුනු කුමන්ත්‍රණයක් මත රාජාධිරාජසිංහ රජතුමා මියයන අතරම පිළිමතලාවේ අදිකාරම්වරයා උපායශීලීව ඒ වනවිට රාජ්‍යත්වයට උරුමකම් කීමට සිටි අග බිසවගේ සහ  තවත් බිසෝවරුන් දෙදෙනෙකුගේම සොයුරා වුණු මුත්තුසාමි පලවා හැර කන්නසාමිට රජකම ලබාදීමට සමත් වෙනවා. 

ඒ අනුව වයස අවුරුදු 18 ක් වුණු කන්නසාමි ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ නමින් 1798 දී රාජ්‍යත්වයට පත් වෙනවා. ඒ කතාව සවිස්තරව කියන්න මම බලාපොරොත්තු වෙන්නේ නැහැ. මේ තියෙන්නේ අපේ බ්ලොග් සහෘදයෙක් වෙන ලහිරු ලියපු ඒ කතාව.

කෙසේ නමුත් වසර 17 ක් පමණ කාලයක් පාලනය ගෙන ගිය ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රාජ සමය තුළ රජතුමාගේ කෲරත්වය ඉස්මතු වෙන ක්‍රියාකාරකම් කීපයක්ම සිදුවුණා. ඒ අතරින් සුවිශේෂී සිද්ධිය වෙන්නේ ඇහැළේපොළ මහ නිළමේතුමාගේ පවුලේ අයව ඝාතනය කළ සිදුවීම. 

ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු සහ රදළ නායකයන්

ඒ සිදුවීම් හැරුනාම වරින් වර එල්ල වුණු ඉංග්‍රීසි ආක්‍රමණයන් කීපයකුත් මේ කාලේ සිද්ධ වුණා. එක් අවස්ථාවක ඉංග්‍රීසින්ගේ උදව් ලබාගත්තු මුත්තුසාමි කුමාරයා 1803 මාර්තු මාසයේ සෙංකඩගල අල්ලාගෙන සිහසුනට පත් වුණත් ටික කලකින් නැවත වරක් පසු බසින්න සිද්ධ වුණා. මේ විදිහට ගෙවුණු ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ යුගය අවසන් වෙන්නේ 1814 දී ඉංග්‍රීසින් දියත් කළ උඩරට ඇල්ලීමේ සංග්‍රාමය හරහා

මීට පෙර උඩරට ඇල්ලීමට ගිය පෘතුගීසි, ලන්දේසි වගේම ඉංග්‍රීසි සේනාවන්ට නොතිබුණු වාසි සහගත තත්ව රැසක්ම මෙවර හිමිවෙලා තිබුණා. විශේෂයෙන්ම උඩරට රජතුමා කෙරෙහි තිබුණු රදළ සහ මහජන පක්ෂපාතීත්වය ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමාගෙන් ගිලිහිලා තිබුනේ. රජතුමාගේ අදිකාරම්වරු දෙදෙනෙක් වුණු ඇහැළේපොළ සහ මොල්ලිගොඩ අදිකාරම්වරු මේ යුධ ප්‍රයාණයට සම්බන්ධ වුනා වගේම සියලුම යුධ රහස් ඉංග්‍රීසින්ට ලබාදෙන්න කටයුතු කරලා තිබුණේ.

මෙවන් වූ තත්වයක් හමුවේ ලේ වැගිරීම් හැකිතාක් අඩුවෙන් සිදු කරමින් 1815 පෙබරවාරි මාසය වෙද්දී ඉංග්‍රීසින් සෙංකඩගල ආසන්නයටම පැමිණිලා හිටියේ. පෙබරවාරි 11 රජතුමා සෙංකඩගල අතහැර පලා ගියා කියන ආරංචිය ඉංග්‍රීසීන්ට ලැබීමත් එක්කම තමන්ගේ කටයුතු ඔවුන් ඉක්මන් කරනවා. ඒ අනුව 1815 පෙබරවාරි 14 වෙනිදා මේජර් මොෆට් යටතේ පැමිණි ඉංග්‍රීසීන්ගේ දෙවෙනි බල ඇණිය වැසියන් අත් හැර දමා ගොස් පාළු වී තිබුණු කන්ද උඩරට රාජධානියේ අගනුවර වුනු සෙංකඩගල නගරය අල්ලා ගන්න සමත් වෙනවා. 

 සෙංකඩගල රජ මාළිගය

කෙසේ නමුත් රජතුමාව අල්ලා ගන්නා තෙක් සටන අවසන් නොවන නිසා ඉංග්‍රීසින් ඒ ගැන අවදානය යොමු කරනවා. ඒ යටතේ රජතුමා ඌවට පලායෑම වළක්වන්න කටයුතු යොදන ගමන්ම රජතුමා ඉන්නවා කියලා සැක කරපු දුම්බර ප්‍රදේශයට ජෝන් ඩොයිලි සහ ඇහැළේපොල මහ නිළමේගේ මූලිකත්වයෙන් භට කණ්ඩායම් පෙබරවාරි 16 වෙනිදා පිටත් කරන්න ඉංග්‍රීසින් කටයුතු කරනවා.

ඉංග්‍රීසීන්ගේ උඩරට ආක්‍රමණය ආරංචී වීමත් එක්කම ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා රාජ කකුධ භාණ්ඩ, සිංහාසනය ඇතුළු වටිනා භාණ්ඩ දුම්බර පොද්දල්ගොඩ කඩතුරා ලෙනේ වගේම තවත් ආරක්ෂිත ස්ථානවලට පිටත් කරනවා. 

ඊට පස්සේ බිසෝවරුන් සහ හිතවත් සේවකයන් පිරිසක් එක්ක උඩු දුම්බර තිබෙන ආපදා අවස්ථාවලදී රජවරුන් භාවිතා කරන ගල් ලෙනකට පිටත් වෙනවා. මේ ලෙන අද හුන්නස්ගිරි නගරාසන්නයේ තියෙන ගලේ නුවර කන්දේ තිබෙනවා කියලයි කියන්නේ.

කොහොම නමුත් මේ අවස්ථාවේ රජතුමා ගල් ගුහාව අසළට ගිහින් තල් අත්ත ඇල්ලුවත් පලක් වෙන්නේ නැහැ. රජතුමා ඇහැලේපොළ පවුල ඝාතනය කිරීම නිසා දේව කෝපයෙන් වතුර පහර සැර වැඩිවුනු බවයි කියවෙන්නේ. ඒ නිසා රජතුමා තීරණය කරනවා මහවැලි ගඟෙන් එගොඩ දියතලා කඳු පංතියේ තිබුණු ගල උඩ බලකොටුවට යන්න. ඒත් රෑ බෝවීම වගේම වර්ෂාවක් ඇතිවීම නිසා බෝමුරේ ගල්ලැහැවත්තේ උඩුපිටියේ ආරච්චිලගේ නිවෙසට රජතුමා පැමිණෙනවා. 

රජතුමා භාවිතා කළ තුවක්කුවක්

රජතුමා ඇතුළු පිරිසව ගෞරවයෙන් පිළිගන්න උඩුපිටියේ ආරච්චිල රජතුමා ඇතුළු පිරිසට හැකි පමණින් සත්කාර කරනවා. පසුවදා උදෑසන රජතුමා ගල උඩ බලකොටුවට යන්න සූදානම් වුණත් ඉංග්‍රීසින් මේ ප්‍රදේශයට පැමිණි ආරංචිය දැනගත්තු උඩුපිටියේ ආරච්චිල රජතුමාව ඒ බව දැනුම් දීමත් එක්ක රජතුමා ඒ දවසෙත් බෝමුරේ නතර වෙන්න තීරණය කරනවා.

රජතුමා සොයාගෙන බෝමුරේට ආපු එක්නැලිගොඩ නිළමේ ඇතුළු පිරිසට දකින්න හම්බවෙන්නේ පාලුවට ගිය බෝමුරේ ගම. ගමේ මිනිස්සු ආරක්ෂාවට කැළෑ හැංගිලා ඉන්නේ. මේ වෙලාවේ කැළෑවේ හැංගෙන්න යමින් හිටිය කොලු ගැටයෙක් මේ පිරිස දැකලා පැනලා දුවද්දී අල්ලා ගන්න එක්නැලිගොඩගේ කණ්ඩායම සමත් වෙනවා. ඒ කොලු ගැටයා බයට පත් වෙලා කියනවා

"අනේ හාමුදුරුවනේ, මා මරන්න එපා, දෙවියන් වහන්සේ සැඟවී සිටින ස්ථානය මම පෙන්වන්නම්" කියලා

තමන් ආපු කාර්යය සාර්ථකයි කියලා වටහා ගත්තු එක්නැලිගොඩ සතුටට පත්වෙලා ලණුවකින් කොලු ගැටයාගේ ඉණ බැඳලා අරගෙන යනවා "හා ඉතින් දෙවියන් වහනසේ ඉන්නා තැන පෙන්නාපිය" කියලා

කොලුවා උඩුපිටියේ ආරච්චිලගේ ගේ ගාවට ඇවිත් "මෙන්න මේ ගෙයි ඇතුළේ දෙවියන් වහන්සේ ඉන්නවාය" කියලා කියනවා.

කොලුවාට යන්න හරින එක්නැලිගොඩ ගේ වටේට රැකවල් දාලා ගේ ගාවට යද්දී දකිනවා උඩුපිටියේ ආරච්චිල හෙල්ලක් අතේ තියන් දොර අබියස මුර කරනවා. 

එක්නැලිගොඩ දැක්ක උඩුපිටියේ ආරච්චිල උපහසාත්මකව අහනවා "එක්නැලිගොඩ නිළමේ කාලෙකින් මේ පැත්තේ මොකදැ" කියලා. 

"ඔහේලාගේ සැප දුක් බලාගෙන යන්න ආවා නොවැ" කියලා උපහාසාත්මකව පිළිතුරු දීපු එක්නැලිගොඩ තවත් ඉස්සරහට යද්දී රාජපාක්ෂික භාවය නිසා උඩුපිටියේ රජතුමාව ගලවා ගන්නා අදහසින් එක්නැලිගොඩට හෙල්ලෙන් අනිනවා. 

ඒත් එක්නැලිගොඩ පස්සට ගිහින් බේරෙනවා. අවසානයේදී හේවායෙක්ගේ කඩු පහරින් උඩුපිටියේ ආරච්චිල රජතුමා වෙනුවෙන් ජීවිතේ පූජා කරනවා.

තවත් තැනක සඳහන් වෙන්නේ දොරටුව අබියස සැතපෙන ගෙයි අප්පුහාමි කෙනෙක් සිටිය බවත් එයා එක්නැලිගොඩට හෙල්ලෙන් ඇන්නත් ඒක අසාර්ථක වෙන නිසා ඊට පස්සේ ඒ අප්පුහාමිව අල්ලා ගන්නවා කියලා. මේ සැතපෙන ගෙයි අප්පුහාමිලා ගැන අපි කලිනුත් කතා කරලා තියෙනවානේ.

පස්සේ දොර අරින්න කියලා එක්නැලිගොඩ නියම කළත් දොර රජතුමා අරින්නේ නැහැ. ඒත් රජතුමා ජනේලයකින් රිදී ආලේපිත තුවක්කු තුනකුත්, කිණිසි දෙකකුත් පිටතට දානවා. ඒත් රාජ්‍ය සංකේතය වුණු රන් කඩුව දෙන්නේ නැහැ. 

 ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමාගේ කඩු කස්ථාන

ඒක නිසා එක්නැලිගොඩගේ නියමයෙන් වංගෙඩියක් ආධාරයෙන් දොර කඩා දැම්ම මේ පිරිස ගේ ඇතුලට කඩා පනිනවා. ඇතුළේ ස්වර්ණාභරයෙන් සැරසුණු රජතුමා, අග බිසව සහ තවත් එක් බිසවක් ඉන්නවා.

තමන් අල්ලන්න එන පිරිස දැක්කාම රජතුමා රාජ තේජසින් කියනවා "තොපගේ රජ්ජුරුවන්ගේ ඇඟට අත නොතබවු" කියලා

රාජකීය සිරිත් විරිත් අනුව රජතුමාගේ ඇඟට අත තියෙන්න හැමෝටම පුලුවන්කමක් නැහැ. දියවඩන නිළමේ සහ සළුවඩන නිළමේ, රාජකීය වෛද්‍යවරයා වගේ කීප දෙනෙක්ට විතරයි රජතුමාගේ ඇඟට අත තියන්න පුලුවන්. දැන් අහන්න එපා අග බිසවටයි අනෙක් බිසෝවරුන්ටයිත් රජතුමාගේ ඇඟට අත තියන්න බැරිද කියලා :)  

රජතුමාගේ අවසරයක් නැතුව රජතුමාගේ ඇඟට අත තැබීම වරදක් විදිහට සැලකුණා වගේම සමහර වෙලාවට ඒ නිසා මරණීය දණ්ඩනය පවා හිමිවුණු මිනිස්සු ඉන්නවා. අහලා ඇතිනේ II රාජසිංහ රජතුමා ගැන කතාව

ආයි කතාවට ආවොත් රජතුමාගේ මේ කතාවෙන් භය වුණු පිරිස පස්සට ගියත් පස්සේ එක්නැලිගොඩගේ අණින් මේ පිරිස ඉස්සරහට යනවා. පළමුවෙන්ම ගිය වැලි අංගා කියන මනුස්සයාගේ කතාව මම කලින් කතාවෙන් කිව්වනේ.

රජතුමා ඇතුළු පිරිසගේ ඇඳුම් ඉරා දමලා ස්වර්ණාභරණ ගලවාගන්න මේ පිරිස කටයුතු කරනවා.  මේ විදිහට වස්ත්‍රාභරණ ගලවා ගනිද්දී රජතුමාගේ සහ අග බිසව වුණු වෙන්කත රංගම්මාල් බිසවගේ ලේ තැවරුනු වස්ත්‍ර ගන්න කිරිපෝරුවේ මොහොට්ටාල ඒවා තමන්ගේ නිවසේ පෙට්ටගමක ප්‍රවේශමට තබනවා. පසු කාලීනව ඒ පරපුරේ සාමාජිකයන් ඒවා 1941 දී කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරයට භාර දෙන්න කටයුතු කරනවා. 

දැනට කොළඹ සහ මහනුවර ජාතික කෞතුකාගාරවල තබා ඇති රජතුමාගේ වස්ත්‍ර කීපයක්

රජතුමා සහ පිරිස පත්වෙලා හිටිය තත්වය විස්තර කරන ඉංග්‍රීසින්ගේ ප්‍රධාන භාෂා පරිවර්තකයා වුණු දොන් විලියම් ඒඩ්‍රියන් ඩයස් බණ්ඩාරනායක මුදලි කියන්නේ තමන් ගෙයි ඇතුළේ හිටිය බිසෝවරුන්ට "අම්මාවරුන්" ලෙස ගෞරවයෙන් කතා කරලා පිටතට කැඳවා ගත්තා කියලා.

ඇඳුම් ඉරා දමලා කන් පෙති ඉරලා කර්ණාභරණ ගලවා ගත්තු නිසා කන් පෙතිවලින් ලේ ගලමින් හිටිය බිසෝවරුන් "අනේ අප බේරගන්න" කියමින් එළියට ඇවිත් තියෙනවා. ඔවුන් හිටිය ආකාරය ඩයස් මුදලි දක්වන්නේ "හරියට ගෙල කඩා දමන ලද කිකිළියන් වගේ" කියලා.

මේ තුවාලවලට ඖෂධ කොළ වර්ගයක් තියලා ඉඹුලන්වල ආරච්චි ලවා ප්‍රතිකාර කරන්න ඩයස් මුදලි කටයුතු කරනවා. වස්ත්‍රාභරණ කොල්ල කාපු පිරිස රජතුමා ඇතුළු පිරිසට විලි වසාගන්න වියතක් පමණ වුණු රෙදි කැබලි දීලා තිබුණේ

රජතුමා බිම පෙරළා ගෙන හිටිය සිංහල සෙබළු රජතුමාට පහර දෙමින් කෙළ ගසමින් අපහාස කරමින් සිටියා කියල තමා කියවෙන්නේ. මේ අවස්ථාවේදී එක්නැලිගොඩ තමන්ගේ මිනිස්සුන්ට අණ කරනවා "වැල් පටක් කඩාගෙන ඇවිත් මේ ඌරා බැඳ ඇඳ ගෙනයව්" කියලා. 

ඒ වගේම නොයෙක් විදිහට රජතුමාට අපහාස කරන්න ඔහු පටන් ගන්නවා. 

මේ තත්වය ඉවසා ගත නොහැකි වුණු ඩයස් මුදලි කියනවා "අවසාන පැය දක්වා ඔබේ මිනිසුන් මේ රජුට පියෙකුට මෙන්, දෙවි කෙනෙකුට මෙන් ගරු බුහුමන් දැක්වූවා. අපේ වර්ගයා නම් බොහෝ කලකට පෙර විදේශ ආධිපත්‍යයට යටත් වූ නිසා අපි රජුට එවන් ගෞරවයක් පෙන්වූයේ නැහැ" 

කියලා තමන්ගේ විරෝධය දක්වලා ඊට පස්සේ කියනවා 

"දැන් රජතුමා අත් අඩංගුවට අරගෙන තිබෙන නිසා අවශ්‍ය වෙන්නේ ඔහුට අපහාස කිරීම නෙවෙයි, ආරක්ෂා සහිතව රැගෙන යාමයි. ඇයි මේ වැල් පටින් බැඳ රජුට අවමාන කරන්නේ" කියලා

පස්සේ රජතුමාට විළි වසාගන්න තමන්ගේ සළුව ඩයස් මුදලි විසින් ලබාදෙනවා. ඒත් එක්නැලිගොඩ ඩයස්ටත් කෝපයෙන් බැණ වැදිලා කියන්නේ තමන්ට කාගේවත් උපදෙස් අනවශ්‍ය බවයි. පස්සේ එක්නැලිගොඩගේ අණින් රජතුමාව වැල් පටින් බැඳ දාලා රජතුමාට ඇවිදගෙන යන්න අපහසු වුණු නිසා බිම දිගේ ඇදගෙන යනවා. 

 රජු අත් අඩංගුවට ගත් බෝමුරේ පිහිටුවා ඇති ස්මාරකය

මේ ශෝචනීය තත්වය ඉවසාගන්න බැරිවුණු ඩයස් මුදලි ජෝන් ඩොයිලිට හදිසි පණිඩියක් යවමින් දෝළාවක් සහ ඇඳුම් පැළඳුම් අරගෙන වහාම එන්න කියලා ඉල්ලා සිටිනවා. පැයකුත් විනාඩි 20 ක් ඇතුළත හමුදා භටයන් පිරිසක් මේජර් හාඩි සහ හූක්ගේ නායකත්වයෙන් පැමිණෙනවා.

හිස්වැසුම් ගලවලා රජතුමාට ආචාර කරන මේජර්වරුන් දෙදෙනාගේ නියෝගයෙන් ඉංග්‍රීසි සොල්දාදුවන් රජතුමාව බැඳලා තිබුණු බැමිවලින් නිදහස් කරනවා වගේම රජතුමාට පහර දෙන්න ආපු සබරගමුවේ ජනතාව කස පාවිච්චි කරමින් හසුරුවන්නත් කටයුතු කරනවා. 

ඩයස් මුදලි කියන විදිහට අඩි 6 ක් පමණ උස දර්ශනීය රූප සොබාවයක් තිබුණු රජතුමාගේ දේහය හැම තැනම තුවාල වෙලා ලේ ගලමින් තිබුණු අතර රජතුමා ඒ අවස්ථාවේ අහනවා "රජෙකුට සැලකිය යුත්තේ මෙසේද?" කියලා. 

රජතුමාට ඒ අවස්ථාවේ පිපාසයක් තිබුණු නිසා මිදි යුෂ සහ ජලය මිශ්‍ර කරලා ලබාදෙනවා. බිසෝවරුන්ට රතු වයින් සහ ජලය මිශ්‍ර කරලා ලබාදෙනවා.

පසුව දෝලාකරුවන් පැමිණිය නිසා හදිසියේ එකතු කරගත්තු සුදු ඇඳුම්වලින් රජතුමා ඇතුළු පිරිස සරසවලා සෙංකඩගලට පිටත් කරනවා. රජතුමා දෝලාවට නඟින්න කලින් ඩයස් මුදලිට කියනවා "පුතා, සුද්දන් විසින් නිසැකවම මට මරණීය දණ්ඩනය දෙනු ඇත. එහෙත් බිසෝවරුන්ට අභය දානය දෙනු ඇත. මා නුඹෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ ඔවුන්ට රැකවරණයත්, ආරක්ෂාවත් ලබාදෙනු ලෙසයි" කියලා. 

ඒ වෙද්දි හංවැල්ලේ හිටිය රජතුමාගේ මව සහ තවත් බිසෝවරුන් දෙන්නෙක් දෝලා යවලා රජතුමා සිටිය තෙල්දෙණියට කැඳවා ගන්නත් ඉංග්‍රීසින් කටයුතු කරනවා.

මේ ආකාරයෙන් උඩරට අවසන් රජතුමා 1815 පෙබරවාරි 18 වෙනිදා ඉංග්‍රීසීන්ගේ අත් අඩංගුවට පත්වෙනවා.

1815 දී සෙංකඩගල නගරය සහ අවට ප්‍රදේශය

විශේෂ කරුණක් තමා රජතුමා අල්ලා ගත් පසුව ඒ සඳහා මුල්ම පියවර තියපු ඇහැළේපොළ මහ නිළමේ රජතුමාව කිසිම අවස්ථාවක මුණගැසීමට නොපැමිණීම. ඒත් තමන්ගේ පවුලට ඉමහත් හානියක් කරපු රජතුමා වෙනුවෙන් පුදුමාකාර වූ ආත්ම දමනයක් සහ මනුෂ්‍යත්වය පෙන්වපු ඇහැළේපොළ නිළමේ ඉංග්‍රීසින්ගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ රජතුමාගේ ජීවිතයට හානියක් කරන්න එපා කියලා.

නමුත් තවත් කතාවක් තමා ඇහැළේපොළ තමා හමුවන්න එන්නේ සිනාසීමට නිසා තමා සමීපයට එන්න ඔහුට ඉඩ දෙන්න එපා කියලා  රජතුමා ඉංග්‍රීසීන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියා කියන එක

ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාර රොබට් බ්‍රවුන්රිග්

රඹුක්වැල්ලේදී රජතුමා හමුවෙන ඩොයිලි රජතුමා සහ පිරිසට ආහාර පාන සහ නවාතැන් පහසුකම් සළසනවා. ඒ වගේම රජතුමා අල්ලා ගත් පුවත ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාර රොබට් බ්‍රවුන්රිග්ට දැනුම් දෙනවා. පෙබරවාරි 19 වෙනිදා රාත්‍රී භෝජනය ගන්නා අවස්ථාවේදී මේ ආරංචිය ලැබීමත් එක්කම අතිශය ප්‍රීතියට පත්වෙන බ්‍රවුන් රිග් සතුටු කඳුළු වගුරවමින් තමන් එක්ක හිටිය පිරිසට අත දෙමින් දෙමින් යුරෝපා ජාතීන් තුනක් වසර 300 ක් පමණ වෑයම් කළ කාර්යය ජයගන්න හැකිවීම ගැන හැමෝටම ස්තුති කරනවා.

කොහොම නමුත් මුලින් රජතුමාව සෙංකඩගලට යවන්න හිටියත් තමන්ගේම අගනුවරදී පරාජිතයෙක් විදිහට ඉන්න සිදුවීමෙන් රජතුමා වෙන අපහසුතාව තේරුම් ගත්තු බ්‍රවුන්රිග් රජතුමාව කොළඹට පිටත් කරන්න නියම කරනවා. 

රජතුමා කොළඹට පිටත් කරන අතරතුරේදී ඒ කණ්ඩායමට රජතුමාගේ ඥාති සහෝදරයෙක් වෙන වෙන්ගඩ සාමි සහ නායක්කර් කුමාරවරු තුන් දෙනෙකුත් ඊටත් පසුව ගම්පොළ දෙවියෝ සහ දෙගල් දෙවියෝ කියලා හඳුන්වපු රජතුමාගේ මාමණ්ඩිලා දෙන්නෙක් සහ බෑණාවරු තුන් දෙනෙකුත් එකතු වෙනවා.

අවසානයේදී කොළඹ බලා පිටත් කෙරුණු රජතුමාගේ කණ්ඩායමට රජතුමාගේ විශාල ඥාති පිරිසක් එකතු වෙනවා. ඔවුන්ට ප්‍රමාණවත් තරම් දෝලා නොතිබුණු නිසා පයින් ගමන් කරන්නත් වෙනවා. කෙසේ නමුත් රජතුමා ගමන් කරන්නේ ඩොයිලි ලබාදුන්නු දෝලාවේ. අන්තිමට බ්‍රවුන්රිග් දෝලා තුනක් මේ කණ්ඩායමට ලබාදෙනවා.

රජතුමා ගමන් ගත්තු දෝලාව දෙපසින් ප්‍රධාන නිලධාරීන් දෙන්නෙක් අසු පිටින් ගමන් ගන්නවා වගේම දෝලාව ඉදිරියෙන් හා පසුපසින් අශ්වාරෝහක භටයන් වගේම පාබල සෙබළ පිරිසකුත් ගමන් ගන්නවා. ඒ පිරිසත් එක්කම ඩයස් මුදලි සහ තම්බි මුදලි ලෙස හැඳින්වුණු දොන් අදිරියන් විජයසිංහ ජයවර්ධන මුදලි ගමන් කරනවා.

ජෝන් ඩොයිලි

රජතුමා සඟවා තබා තිබෙන රාජකීය වස්තුව ඇති ස්ථාන ගැන ඩොයිලිව දැනුවත් කරනවා. ඒවා ඇහැලේපොළ අතට පත්වනු වැළැක්වීමයි රජතුමාගේ මූලික අරමුණ වෙන්නේ. 

රජතුමා ඒ අවස්ථාවේ ඩොයිලිට දෙන අවවාදය තමා

"ඇහැළේපොළ සහ මොල්ලිගොඩ ගැන පරිස්සම් වෙන්න. ඔව්හු මා රැවටූහ. ඔබද රවටන්නාහ. ඇහැලේපොළගෙන් ප්‍රවේශම් වන්න. ඔහුට පියෙකුට මෙන් කරුණු කාරණා ඉටුකළ මා හට ද්‍රෝහී වූවා නම් යම් කිසි දිනෙක ඔබද රවට්ටනු ඇත. ඔහුගේ ආත්මය අකෘතඥතාවයෙන් සහ බල ලෝභයෙන් පිරී ඇත. රටේ නීතිය අනුව දෙවතාවක් ඔහුට මරණීය දණ්ඩනය නියම කිරීමට තිබුණද මාගේ අනුග්‍රහය යටතේ ඔහුට ජීවිත දානය ලබාදුන්නෙමි" 

ඒවගේම රජතුමා තමන්ගේ මව සහ බිසෝවරුන් හතර දෙනාගේ අත් ඩොයිලිගේ අත මත තබා භාරදීලා ආරක්ෂාව සලසන්න කියලා ඉල්ලා සිටියත් රජතුමාගේ ජීවිතයට වගේම බිසෝවරුන්ගේ ජීවිතයට ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව යටතේ කිසිම හානියක් වෙන්නේ නැහැ කියලා ඩොයිලි සහතික වෙනවා.

මාර්තු 6 වෙනිදා කොළඹට ළඟා වෙන රජතුමා ඇතුළු පිරිසව පිළිගන්නේ කොළඹ නගරාරක්ෂක බල ඇණියේ නායක ජෙනරාල් කර් විසින්. රජතුමාට වාසය කරන්න ගාලු මුවදොර ආසන්නයේ සකස් කරලා තිබුණු විශාල නිවසට පසුව රජතුමා රැගෙන ගියාම රජතුමා "මට රජෙකු වීමට අවසර නැති හෙයින් මට දක්වන ලද කරුණාවන්තභාවය ගැන ස්තුතිවන්ත වෙමි" කියලා කියනවා. 

රජතුමා භාරව කොළඹ දක්වා පැමිණි මේජර් හූක්ට රජතුමා ස්තුතිවන්ත වෙන අතරම රජතුමා ඔහුට රන් මුද්දක් පිරිනමනවා. ඒ මුද්ද මේ වනවිට මහනුවර කෞතුකාගාරයේ තබා තිබෙන බවයි කියන්නේ.

 1815 මාර්තු 2 දින උඩරට ගිවිසුම කියවනු ලැබූ අවස්ථාව

මේ වනවිට මාර්තු 2 වෙනිදා මහනුවර මඟුල් මඩුවේදී කියෙව්ව උඩරට ගිවිසුමේ දෙවෙනි වගන්තිය වුණු

"ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජ්ජුරුවෝ රජ දරුවන්ගේ ප්‍රධාන තවද මහත් සීලාචාරවූ යුතුකම් කඩ කරන ස්වභාවයකින ඒ තරඟයට ඇත්තාවූ සියළුම අයිතිකම්ද ඊට වැදගත් බලයද නැති කර රාජඟයෙන් බැහැර කරන්න යෙදුනාය. එම ගෝත්‍රයද මවු පිය දෙපක්ෂයෙන් පැවත එන අනෙක ප්‍රකාරවූ නෑදෑයින් හැම කල්හිම සිංහාසනයෙන් දුරු කරන්ඩ යෙ නා සහ සිංහලෙ ආන්ඩු කිරීමට දෙමල වර්ගයට ඇත්තාවූ සියළුම අයිතිකම් නැතිකරන්ඩද විනාස කරන්ඩද යෙදුනු වග මෙයින් එලිදරවු කරනුයැ ..............."

හරහා ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජුගේ වගේම ඥාතීන්ගේ රාජ්‍ය උරුමය ලිඛිතවම අහෝසි කරලා තිබුණා.

රජතුමා කොළඹ රඳවා සිටි ස්ථානයේ සකස් කර ඇති ස්මාරකය 

[මේක තියෙන්නේ කොළඹ ලෝක වෙළෙඳ මධ්‍යස්ථානය ඉදිරිපිට ඇති සෙලින්කෝ ගොඩනැගිල්ල අසළ]

1816 ජනවාරි 24 දක්වා කොළඹ වාසය කරපු රජතුමා ඇතුළු පිරිස පසුව ඉන්දියාවට පිටුවහල් කරන්න ඉංග්‍රීසින් කටයුතු කරනවා. ඒ අනුව රජතුමා සමඟ 100 ක පමණ පිරිසක් H.M.S.Cornwallis නෞකාවෙන් ජනවාරි 25 කොළඹ වරායෙන් මදුරාසිය බලා පිටත් කර හරිනවා.

විකුම් සිහළ පරපුර සිහි තිබෙන තුරු
උතුම් රාජ ලේ ටික මගේ තිබෙන තුරු
නෙතින් කඳුළු නොහෙළමි දිවි තිබෙන තුරු
ඉතින් ආයුබෝවන් ලක් මවුනි ගරු

ආදී වශයෙන් තිබෙන කවි පෙළ රජතුමා කියන්නේ මේ විදිහට කොළඹින් පිටත් වෙන අවස්ථාවේ කියලයි කියන්නේ. ඒත් ඒ කවි රජතුමා ගායනා කරපුවා නොව අඥාත කවියෙක් විසින් රචනා කරපු එකක් කියලත් කියනවා.

නෞකාවේ ගමන් කරන රජතුමාගේ භාරකාරීත්වය පැවරිලා තිබුණේ ඉංග්‍රීසි ජාතික සිවිල් සේවක විලියම්  ග්‍රැන්විල්ය. එක් අවස්ථාවක නැවේ සිටිය නිලධාරීන්ට රජතුමා විසින් පවත්වපු භෝජන සංග්‍රහයට අවශ්‍ය සමහර ආහාර පාන රජතුමා සියතින්ම සකස් කරලා තියෙනවා.

ඉන්දියාවේ මදුරාසියට පැමිණි මේ රාජකීය සිරකරුවන්ව පසුව වෙල්ලෝරයට පිටත් කර හරිනවා. වෙල්ලෝර් කොටුව තුළ පිහිටලා තිබුණු විශාල නිවාසයක් තමා ඉංග්‍රීසින් විසින් රජතුමා සහ රජ පවුලට ලබා දෙන්නේ. 

 ටිපු සුල්තාන්

ඒ නිවසේ තිබුණු විශේෂත්වය තමා ඉංග්‍රීසින්ට එරෙහිව සටන් කරලා 1799 දී මියගිය මයිසූරයේ සුල්තාන් වුණු ටිපු සුල්තාන්ගේ පවුලේ අයව රඳවලා තිබුනේත් මේ නිවසේ වීමයි. ඒ කාලයේදී මේ නිවස "හයිදර් මහල්/ ටිපු මහල්" කියලා හැඳින්වුවත් ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා ඇතුළු පිරිස පැමිණීමත් එක්ක "කැන්ඩි මහල්" නමින් හඳුන්වලා තියෙනවා.

රජතුමා වාසය කළ කැන්ඩි මහල් සඳහා මග පෙන්වන පුවරුව

වෙල්ලෝර් කොටුව

ඒ වගේම වෙල්ලෝර් කොටුව මුලින්ම 1533 දී නායක්කර් වංශිකයන් වුණු චින්න බොම්බි නායක් සහ තිම්මා රෙඩ්ඩි නායක් වීම තවත් සුවිශේෂී කරුණක්

අත් අඩංගුවේ පසුවෙන රජතුමා හමුවුණු බ්‍රිතාන්‍යයන්ගේ පළමුවෙනි ලංකා රෙජිමේන්තුවේ ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා වුණු වෛද්‍ය හෙන්රි මාර්ෂල් තමන්ගේ කෘතිය වුණු Ceylon, A General Description of The Island and Its Inhabitants with a Historical Sketch of The Conquest of The Colony by The English ට ඇතුලත් කරන ලද රජතුමා ගැන කරන විස්තරයක් තමා මේ.

රජතුමාගේ රූ සොබාවය ඔහු විස්තර කරන්නේ මෙහෙමයි.

"මහනුවර සිහසුනෙන් පහ කරන ලද ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ අඩි පහල් අඟල් 9 ක් 10 ක් පමණ උසය. මඳක් ස්ථූලය. ශක්තිමත්ය. මනාව වැඩුණු මාංශ පේශින්ගෙන් ශෝභනය. ඔහුගේ මුහුණ ප්‍රියංකරය. ශෝභා සම්පන්න රැවුළක් ද පළල් උරහිස්ද පිරුණු පපුවක්ද ඔහුට තිබිණි. ඔහුගේ දේහය පෞරුෂය විදහා පායි. පෙනුම ආනුභාව සම්පන්නය. ඔහුගේ බුද්ධි හීන පුද්ගලයෙක් යැයි කෝඩිනර් දක්වන කතාව අසත්‍යය. සිහසුනෙන් පහ කර හිරභාරයේ තබන ලද පුද්ගලයෙකුගෙන් අපේක්ෂා කළ හැකි පමණට වඩා සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රියවාදී හා සොම්නස් සහගත විය"

මේ මාර්ෂල් සහ රජතුමා අතර ඇතිවුණු සංවාද කීපයක්.

රජතුමා : මගේ වැසියෝ නිසි ලෙස හැසිරුණාහු නම් මම පිරිමියෙක්ද ගැහැණියක්ද යන වග  ඔබට පෙන්වන්ට තිබිණි. මගේ රාජ්‍ය කාලයේදී ඔබ දෙවරක් මහනුවර නගරය අල්ලාගත්ත්තාහුය. එහෙත් ඒ දෙවතාවේම බොහෝ සතුටින් ඔබ මහනුවර හැර ගියාහුය.

මාර්ෂල් : ඔබේ වැසියන් මහනුවර කරා වැටී තිබුණු සමහර මාර්ගවලදී අපට බලවත් විරෝධයක් නොපෑ බව ඇත්තයි. එහෙත් තුන් කෝරළේ සහ සතර කෝරළයේ සෙනඟ සෑහෙන තරම් හොඳින් ක්‍රියා කළහ.

රජතුමා : ආහාර අනුභව කිරීමෙන් පසු එහි රස ගැන කතා කිරීම නිෂ්ඵලය

රජතුමාගේ කෲර දඬුවම් ගැන විමසපු අවස්ථාවක රජතුමා පිළිතුරු දෙන්නේ "මේ නීතීය මා නිර්මාණය කළ එකක් නොවේ. මම මගේ රාජ්‍ය රාජ ධර්මවලට අනුකූලව පාලනය කළෙමි" කියලා

රජතුමාගේ අත්සන

රජතුමාට ඉංග්‍රීසි රජයෙන් කිසියම් දීමනාවක් හිමිවුණු අතර රජතුමා සුපුරුදු පරිදි අභිමානයෙන් ජීවත් වුණු බවයි කියවෙන්නේ. ඒකට හොඳ උදාහරණයක් තමා 1830 දි වෙල්ලෝරයේ සංචාරයකට පැමිණි මදුරාසි ආණ්ඩුකාර ලුෂින්ටන්ව හමුවීම රජතුමා ප්‍රතික්ෂේප කරපු එක.

මේ විදිහට ඉන්දියාවේ වෙල්ලෝර් කොටුවේ රාජකීය සිරකාරයෙක් විදිහට අවුරුදු 16 ක් ගත කරපු ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා 1832 ජනවාරි 30 වෙනිදා මිය යනවා. මියයන කොට රජතුමාට වයස අවුරුදු 52ක් වෙනවා.

 1832 ජනවාරි මාසයේ මුල ඉදන්ම රජතුමාගේ සෞඛ්‍ය තත්වය එතරම් හොඳ මට්ටමක තිබුණේ නැහැ. ඉංග්‍රීසි ශල්‍ය වෛද්‍ය රීඩ් රජතුමාව පරීක්ෂා කරපු අවස්ථාව රජතුමාට උදරාබාධයක් පෙළෙන බව දකිනවා. මුලින් රජතුමා බටහිර බෙහෙත් ලබාගත්තත් පසුව දේශීය වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ගන්නට පෙළඹෙනවා.

පවුලේ සාමාජිකයන්ගේ ඉල්ලීම මත රජතුමාගේ ආදාහනයට යුද්ධාරක්ෂක මණ්ඩලයේ සාමාජිකයනුත් පිරිමි ඥාතීනුත් එකතු වෙනවා. රජතුමාගේ දේහය ආදාහනය කරන්නේ වෙල්ලෝරයේ පිහිටි පලාර් ගඟේ දකුණු ඉවුරේ ස්ථානයක.

 පලාර් නදිය

පසුව රජතුමාගේ  භෂ්මාවශේෂ තැන්පත් කරලා ද්‍රවිඩ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව නෙළුම් මල්වල හැඩයෙන් යුතු ස්මාරකයක් ඉදිකරන්න ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව කටයුතු කරනවා. රජතුමාගේ බිසෝවරුන්ගේ භෂ්මාවශේෂත් පසුකාලීනව තැන්පත් කරන්නේ ඒ ස්ථානයේමයි. ඒ ස්ථානය හැඳින්වෙන්නේ මුතු මණ්ඩපම් නමින්.

 මුතු මණ්ඩපම් ස්මාරකය

මේ ස්මාරකය පිළිසකර කරන්න ශ්‍රී වික්‍රම රජතුමාගේ මී මුණුපුරෙක් වෙන A. වික්‍රම රාජසිංහ 1932 දී කටයුතු කරනවා. ඒ රජතුමා මියගිහින් වසර 100 ක් ගියාට පස්සේ. පසුව 1990 දී තමිල්නාඩු මහ ඇමති කරුණානිධි විසින් මුතු මණ්ඩපම් නැවත වරක් ප්‍රතිසංස්කරණය කරවලා විවෘත කරනු ලබනවා

මුතු මණ්ඩපම් වර්තමානයේ දිස්වෙන අයුරු

මියගිය රජතුමාට දාව අග බිසව වුණු වෙන්කත රංගම්මාල්ට වෙල්ලෝර් කොටුවේදී උපන් පුත්‍රයෙක් සිටියත් වයස අවුරුදු 11 ක් වෙද්දී ඒ කුමාරයා 1843 දී මියයනවා. ඒ හැරෙන්නට රජතුමාට දාව මුතුකම්මමා බිසවට දූවරුන් දෙදෙනෙක් ලැබෙනවා.මේ එක දුවෙක්ගේ පුත්‍රයාට ඉංග්‍රීසි රජය "අලගිය මනවල සිංහල රජු" කියන විරුද නාමය දුන්නු බව මහාවංසය දක්වනවා.

 වෙන්කත රංගම්මාල් අග බිසව

මේ දූවරුන් දෙදෙනාගේ දරුවන් 1965 දක්වා ලංකාණ්ඩුවෙන් ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමාගේ පවුලට ගෙවන ලද දීමනාව ලබාගත් බවයි කියවෙන්නේ. 1932 දී රජතුමාගේ සොහොන පිළිසකර කළ A. වික්‍රම රාජසිංහත් මේ දියණියකගේ පරපුරේ අයෙක්

අවසාන වශයෙන් මම කතා කරන්න බලාපොරොත්තු වෙන්නේ රජතුමාගේ චරිත සොබාවය සම්බන්ධව. බොහෝ දෙනා කියන්නේ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා කෲර පාලකයෙක් කියලා. ඒත් මේ කරුණු කාරණා ගැනත් අපි පොඩ්ඩක් හිතලා බලමු.

මුල් කාලීනව රජතුමා වෙනුවට පාලන කටයුතු රැසක්ම සිදු කළේ පිළිමතලාවේ මහාදිකාරම. ඒ යටතේ රජතුමා නොදැනුවත්ව ඝාතන කීපයක්ම කරන්න පවා පිළිමතලාවේ කටයුතු කරනවා. 1803 බ්‍රිතාන්‍ය භටයින් සාහසිකව ඝාතනය කිරීම වගේම ඇරැව්වල දෙවෙනි අදිකාරම් සහ දඹගමුවේ දිසාව ඝාතනය දක්වන්න පුලුවන්.

 නමුත් ඒවාත් හුඟක් වෙලාවට රජු කරවූ දේවල් විදිහටයි මහජනතාව අතරට ගියේ. ඒ වගේමයි බාහිරින් එන පැමිණිලි රජු වෙතට ගෙන ඒමට බාධා පැමිණවීමේ හැකියාවත් මහාදිකාරමට තිබුණා.

රජතුමා ඉන්දියාවට රැගෙන යන අතරවාරයේදී විලියම් ග්‍රැන්විල් 1803 වුණු ඉංග්‍රීසි භටයන් සමූල ඝාතනය ගැන රජතුමාගෙන් ඇහුවාම රජතුමාගේ පිළිතුර වුණේ මේක.

"එම සිද්ධියට මාගේ සම්බන්ධයක් නැත. එම වරද පිළිමතලව්වේ භාරග ගත යුතුය. මාගේ පළමු අදිකාරමගේ වැඩකටයුතුවලට අතර මැදිවීමට මා ළාබාල වැඩිවිය. [ඒ වෙද්දී රජතුමාගේ වයස අවුරුදු 23 ක් පමණ වුණා] මට ඒ සිද්ධිය දැනගන්නට ලැබෙන විට සියලු දෙයම සිදුවි හමාරය. මා මේජර් ඩේවිගේ ජීවිතය ගලවා ගත්තා. ඔහුගේ කණ්ඩායම අදිකාරම් භාරයේ සිට විනාශ වුණා. මේජර් ඩේවිට මාගෙන් ලැබිය යුතු සියලුම උදව් ලැබුණා. මා ඔහුට උදව් දුන්නා. එමෙන්ම ඔහුට අවැසි පමණට කෑම දුන්නා. ඔහුට බිරියන් තබා ගැනීමට අවසර දුන්නා. එයට වැඩියමක් දීමට නීතියෙන් ඉඩක් නැහැ. මෙම නීති හැදුවේ මමද ? "

රජතුමාගේ කාරුණික බවට තවත් උදාහරණයක් විදිහට පිළිමතලාවේ සිද්ධිය දක්වන්න පුලුවන්.

රජතුමාව පත් කරන්න මුල්වුණු පිළිමතලාවේ මහාදිකාරමම පස්සේ රජතුමාව මරන්න කුමන්ත්‍රණ කලානේ. ආසන කියන මැලේ මුහන්දිරම් ලවා රජතුමා ඝාතනය කරවන්න ගිය කුමන්ත්‍රණය හෙළිවීමත් එක්ක 1812 දී රජතුමා පිළිමතලාවේව හිස ගසා මරා දමනවා.

ඒ අවස්ථාවේ එයාගේ පුතා වුණු පිළිමතලාවේ [කණිෂ්ඨ] රාජ සේවයෙන් පහ කරන්න රජතුමා නියම කරනවා. එහෙම පහ කළත් කිසියම් ඉල්ලීමක් කරන්න තියෙනවා නම් ඒක කරන්න කියලා කියපු අවස්ථාවේ පිළිමතලාවේ [කණිෂ්ඨ] රජතුමාගෙන් ඉල්ලනවා තමන්ට දළදා හාමුදුරුවන්ට වන්දනා කරන්න අවස්ථාවක් ලබාදෙන්න කියලා.

පස්සේ රජතුමා ඒකට අවස්ථාවක් ලබාදෙනවා විතරක් නෙමෙයි පිළිමතලාවේ [කණිෂ්ඨ] දළදා මාළිගාවේ දියවඩන නිළමේ විදිහට පත් කරලා සෑම දිනකම දළදාවට වන්දනා කිරීමේ පුද සත්කාර කිරීමේ වගකීම පවරනවා.

ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු සහ රාජ සභාව

ඇහැළේපොළ හබය ගැන කතා කළොත් ඒක ගැටුමක් දක්වා වර්ධනය කරන්නේ රාජ සභාවේ සිටිය ඇහැළේපොළගේ ප්‍රතිවාදියා වුණු මොල්ලිගොඩ. ඔහු ඇහැළේපොළ රජුට එව්ව ලියුම් විකෘති කරමින් රජු හා ඇහැළේපොළ කෙටවීමේ වැඩපිළිවෙලක් ගෙන ගියා. අවසානයේ සිදුවූ දේ අපි හැමෝම දන්නවානේ.

ඇහැලේපොළ දරුවන් මැරීම නමින් කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරයේ තියෙන පුස්කොළ පොතේ දක්වන්නේ ඒ ගැන කියන්නේ මෙහෙම.

"........රාජද්‍රෝහීකම් කොට පැන ගිය වුන්ට  සිංහල නීතියේ හැටියට කෙසේ තිබේදැයි දියවඩන නිලමේගෙන් [රජු] ඇසීය. එකල නිලමේ විසින් නීතිය මෙසේ කියෙව්වේය. රාජද්‍රෝහීකම් කොට පැන ගිය උන්ගේ පවුලේ ඉතිරි අය අල්වා පිරිමි ඉස් ගහ දමන්ටත් ගැහැණු දියේ ගිල්වා මරන්ටත් නීතිය තිබේ යයි කීවේය....."

මේ කරුණෙන් පැහැදිලි වෙන්නේ රජතුමා අමුතු දඬුවමක් නොව එකල පැවති දඬුවමක් ක්‍රියාත්මක කළ බව. රජතුමා මාෂල්ට දීපු උත්තරෙනුත් ඒ බව පැහැදිලියිනේ. රජ කාලේ තිබුණු දෙතිස් වධ ක්‍රම ගැන හොයලා බැලුවොත් අතිශය අමානුෂික දඬුවම් සිංහලයන් සතුව තිබුණු බවත් පැහැදිලියි.

ඒ වගේමයි මෙහි අනිත් කතාව වෙන්නේ රජතුමා කෲර පාලකයෙක් බව පෙන්නන්න ඉංග්‍රීසින් මේ කතාවට තාර බරක් දැම්මා කියන එක. සමකාලීන ඉංග්‍රීසි ලේඛකයන් මේ සිදුවීම විවිධාකාරයෙන් වාර්තා කරලා තිබෙන එකෙන් මේ සිදුවීම ගැන නිවැරදිව කරුණු ඉංග්‍රීසින් අතට ලැබුණාද කියන එක සැක සහිතයි.

මේ කරුණුවලින් මම කියන්නේ නැහැ ඇහැලේපොළ දරුවන්ගේ හිස ගසාදාලා කුමාරිහාමිව දියේ ගිල්ලලා මැරුවේ නැහැ කියලා. නමුත් දරුවන්ගේ හිස් වංගෙඩියේ දා කෙටවීම වගේ කරුණු අතිශයෝක්තියෙන් රජුව ජනතාවට කළකරවීමට ගොතපු බවයි පෙනෙන්නේ.

රජතුමා හොඳ කලාකාමියෙක් බව පෙනෙන්නේ පත්තිරිප්පුව, මඟුල් මඩුව, කිරි මුහුද වගේ නිර්මාණ කරවමින් නගර අලංකාරයට කටයුතු කරවපු එකෙන්. ඒ වගේම සංගීතය, කාව්‍යකරණයටත් රජතුමා ඇල්මක් වගේම හැකියාවක් දක්වපු බවයි කියවෙන්නේ.

රජතුමාගේ ආගමික අංශයට කළ දායකත්වය ගැනත් සඳහනක් කරන්නම්.

පිළිමතලාවේ මහාදිකාරම් අස්ගිරිය විජයසුන්දරාරාමයේ නව විහාර ගෙයක් ඉදි කරනවා. ඒකේ තිබුණු විශේෂත්වය තමා තනි කලු ගලෙන් නෙළපු වඩු රියන් 12 ක් දිග සැතපෙන බුදු පිළිමයක් එහි තිබීම. ඒ විහාරයේ විවෘත කිරීමට ආපු රජතුමා උඩ අස්ගිරිය සහ කහවත්ත ගම් විහාරයට පූජා කරනවා.

ඊට පස්සේ සැතපෙන බුදු පිළිමය අසළ ගලේ තවත් ඉඩ තිබුණු නිසා ඒ ප්‍රදානය ඒ ස්ථානයේ සටහන් කරන්න කියලා ගල් වඩුවන්ට නියම කරනවා. මාස දෙකකට පස්සේ එතනට නැවතත් ආපු රජතුමා ගල් වඩුවන් රාජ නියෝගය ඉටු කරලා තියෙනවා දැකලා සතුටු වෙලා ඔවුන්ට මහ අරමුදලෙන් ගෙවීම් කරලා තියෙනවා

කලින් දක්වපු විදිහට  ඉහළ පෙළේ රදළයන් රජතුමාට එරෙහිව සිටියත් විශේෂම කරුණ වෙන්නේ මධ්‍යම හා පහළ පංතිවල නිලධාරීන් රජුට දැඩි පක්ෂපාතීතවයක් දැක්වීමයි. ඒකට හේතුව වුණේ රජතුමා ඉහළ රදළයන් කරපු දූෂණ හා අසාධාරණකම්වල විරුද්ධ වෙමින් රදළ බලය බිඳ දමන්න කටයුතු කිරිම.

උදාහරණයක් විදිහට රජතුමා 1805 දී තමන්ගේ යටත් වැසියන්ව දැඩි පීඩාවකට ලක් කරලා අධිකව පොලී අනුපාත අය කරමින් මුදල් දුන්නු දිසාවේවරු තුන් දෙනෙක්ට දැඩි දඬුවම් දීලා තනතුරෙන් පහ කරලා ඔවුන්ගේ ඉඩම් යටත් වැසියන්ට පවරා දුන් බව කියවෙන සීට්ටුවක් හමුවෙලා තියෙනවා.

රදළයන් හැකිතාක් උත්සහ කළේ රජතුමා රූකඩයක් ලෙස ඔවුන්ගේ සිතැඟි පරිදි ක්‍රියා කරන අයෙක් විදිහට තබාගන්න. උඩරට රාජ සභාව තුළ රදළයන් සතු වුණු බලය මීට කලින් "රජතුමාට දඩ ගැසූ උඩරට රාජ සභාව" කියන සටහනෙන් අපි කතා කළානේ

අවසානයේ සිද්ධ වුනේ රජතුමාට වඩා ඉහළ රදළයන් බලවත් වීම නිසා රජතුමාට සිහසුන අහිමිවීම.

බෝමුරේ උඩුපිටියේ ආරච්චිල රජු වෙනුවෙන් දිවි පිදීම වගේම රජතුමා කොළඹට කැඳවාගෙන යන අවස්ථාවේදී එතනට පැමිණි පුවක්ගොල්ලේ මැණික් රාළ හා පුංචිරාළ කියන මොහොට්ටාලවරු රජතුමාගේ දෙපා සිඹිමින් හැඬූ බව දැක්වෙන සඳහනෙන් පහළ නිලධාරීන් තුළ වුණු රාජපාක්ෂිකභාවය තේරුම් ගන්න පුලුවන්

ඒ කොහොම වුණත් රජතුමාව මත්පැන්වලට ගිජු කරවන්න ඉංග්‍රීසින් සමත් වීමත් එක්ක සිහිමඳ තත්වයකින් රජතුමා අවසන් කාලයේ දී ගත කරලා තිබෙනවා. 1815 උඩරට අල්ලා ගත්තු ඉංග්‍රීසි සොල්දාදුවන්ට රජ මාළිගාවේ තිබිල හොෆ්මන් චෙරි බ්‍රැන්ඩි බෝතල් ගණනාවක් හමුවෙලා තියෙනවා. ඒකෙන් පැහැදිලියි රජතුමාගේ තිබුණු බේබදුකම.

ඉහත දක්වපු ඇහැලේපොළ ඛේදවාචකයට මුල්වුණු තීන්දුවට රජතුමාට අත්සන් කරන්නේ බීමතින් සිටිය අවස්ථාවක කියලත් කියවෙනවා.  

ඒ වගේමයි මේ රජතුමා සහ රදළයන් අතරත් ඒ වගේම රදළයන් රදළයන් අතරත් වුණු ගැටුම් අවුලන්න කටයුතු කරපු, ඒ වගේම රජතුමා අපහසුතාවයට පත් කරන්න කට කතා ගොතපු මහ මොළකාරයා වුණේ ඒ කාලේ ඉංග්‍රීසින්ගේ ප්‍රධාන භාෂා පරිවර්තකයා විදිහට කටයුතු කරපු ජෝන් ඩොයිලි. එයා ගැනත් ඉදිරියේදී ඉතිහාසයේ අප්‍රකට කතා තුළින් කතා කරන්නයි බලාපොරොත්තුව.

මේ කරුණු කීපයත් මීලඟට ලියවෙන ජොන් ඩොයිලි ගැන ලිපියත් කියවලා බලලාම ඔයාල තීරණය කරන්න රජතුමා කෲර කෙනෙක්ද කියලා.

ලබන සතිය වෙනකම් ඉන්න වෙන නිසා මෙන්න පොඩි තෑග්ගක්. මේ 1906 දී ජෝන් ද සිල්වා මහතා නිෂ්පාදනය කරපු "ශ්‍රී වික්‍රම" නූර්තියේ එන ගීතයක්. මේකේ විදිහට නම් ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා හුඟක් හොඳ පාලකයෙක්

මේ ලිපිය ලියන්න පාදක කරගත්තු පොත් තමා

උඩරට මහ කැරැල්ල - තුන්වෙනි කාණ්ඩය : ආචාර්ය තෙන්නකෝන් විමලානන්ද
මඟ දිගට ජනකතා : ඩී.පී වික්‍රමසිංහ
ඇහැලේපොල දෙවෙනි රජ්ජුරුවෝ : මහාචාර්ය අනුර මනතුංග
එදා උඩරට : කරුණාරත්න දසනායක
ත්‍රි සිංහලය : පෝල් ඊ. පීරිස්
උඩරට විත්ති : පී.එම්.පී. අභයසිංහ
සිංහලේ : ඇල්ලේපොල එච්.එම්. සෝමරත්න
සරණඞකර සඞඝරාජ සමය : කොටගම වාචිස්සර හිමි
සහ අන්තර්ජාලයෙන් කියෝපු ලිපි කීපයක්ම. ඡායාරූපත් සෑහෙන ප්‍රමාණයක් අන්තර්ජාලයෙන් ලබාගත්තු ඒවා

ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා සම්බන්ධ ඔක්කොම පින්තූරෙ බලන්න මෙතනින් යන්න පුලුවන්

ප.ලි.: මේ ලිපියෙන් කතාව ඉවර කරන්න හිතුවත් ජෝන් ඩොයිලි ගැනත් ලියන්න කියලා ඉල්ලීම කීපයක් ආවා. එයාත් මේ කතාවේ ලොකු කොටස්කාරයෙක් නිසා එයා ගැනත් කියවන එක හොඳයි මේ කතාව තව හොඳින් තේරුම් ගන්න